Ζούμε σε μια εποχή που οι δείκτες δείχνουν ανάκαμψη, αλλά τα πορτοφόλια δεν συμφωνούν. Η κατανάλωση υποχωρεί, όχι από επιλογή αλλά από αδυναμία. Ο μέσος Έλληνας δεν σταμάτησε να θέλει – απλώς έπαψε να μπορεί. Και αυτό, αντί να είναι προσωρινή δυσκολία, τείνει να γίνει μόνιμη συνθήκη.
Παρά την αφηγηματική αισιοδοξία για μια «αναπτυσσόμενη» οικονομία, η καθημερινότητα επιβεβαιώνει το αντίθετο. Το διαθέσιμο εισόδημα συρρικνώνεται σταθερά. Το ίδιο και η δυνατότητα κάλυψης βασικών αναγκών. Οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, που παραδοσιακά κρατούν ζωντανή την πραγματική οικονομία, λειτουργούν πλέον σε περιβάλλον διαρκούς ασφυξίας – με αυξημένα κόστη, μειωμένους τζίρους και περιορισμένες εναλλακτικές.
Ο Ευρωπαϊκός Καθρέφτης
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τη Eurostat, εξακολουθεί να παρουσιάζει από τα υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού στην Ευρωζώνη. Η ενέργεια έχει αυξηθεί σωρευτικά πάνω από 40% από το 2020. Ο ΦΠΑ παραμένει υψηλός, ακόμη και σε βασικά αγαθά, ενώ οι πραγματικοί μισθοί είναι χαμηλότεροι από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Όταν το εισόδημα δεν ακολουθεί το κόστος ζωής, το αποτέλεσμα είναι προβλέψιμο: μείωση της κατανάλωσης, περιορισμός της αποταμίευσης, αναβολή επενδύσεων.
Το Τρίγωνο της Πίεσης
Τρεις είναι οι βασικοί άξονες που επιβαρύνουν το νοικοκυριό και τον μικρό επιχειρηματία:
Στέγαση: Τα ενοίκια αυξήθηκαν σημαντικά σε λίγα μόλις χρόνια, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές.
Ενέργεια: Παρά τις επιδοτήσεις, το κόστος για επιχειρήσεις παραμένει υψηλό και απρόβλεπτο.
Φορολογία: Η αναλογία εισφορών και φόρων σε σχέση με τα καθαρά εισοδήματα δυσκολεύει την επιβίωση και ακυρώνει κάθε προοπτική ανάπτυξης.
Στη Σκιά των Μεγάλων
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μια δυσεπίλυτη εξίσωση: υψηλό κόστος λειτουργίας, περιορισμένη ζήτηση και αδυναμία πρόσβασης σε κεφάλαια. Την ίδια ώρα, οι μεγάλες επιχειρήσεις –πολύ συχνά πολυεθνικές– επεκτείνονται αξιοποιώντας την οικονομία κλίμακας, τη ρευστότητα και τη διαπραγματευτική τους ισχύ. Το αποτέλεσμα; Η αγορά τείνει να συγκεντρώνεται και η ποικιλομορφία της ελληνικής επιχειρηματικότητας να υποχωρεί.
Αν δεν υπάρξουν παρεμβάσεις ουσίας, η τάση θα παγιωθεί. Το διαθέσιμο εισόδημα θα συνεχίσει να μειώνεται, και η μικρομεσαία τάξη θα συμπιέζεται ακόμη περισσότερο. Η χώρα κινδυνεύει να εξελιχθεί σε έναν τόπο με οικονομία φιλική μόνο στον τουρίστα και όχι στον κάτοικό της.
Τρεις Ρεαλιστικές Προτάσεις:
Μείωση του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Δεν είναι απλώς φορολογικό μέτρο – είναι εργαλείο ελάφρυνσης του κόστους διαβίωσης.
Μόνιμος μηχανισμός σταθεροποίησης των τιμών ενέργειας, ιδιαίτερα για τις μικρές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά μεσαίου εισοδήματος.
Αναμόρφωση του ασφαλιστικού και φορολογικού πλαισίου, ώστε να ενισχύεται η επιχειρηματικότητα και όχι να τιμωρείται.
Η Αλήθεια Που Πρέπει να Ειπωθεί
Δεν αρκεί η ανάπτυξη στα χαρτιά. Αν δεν υπάρξει αύξηση του πραγματικού εισοδήματος και ουσιαστική στήριξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, η κοινωνική συνοχή θα απειληθεί. Οι αριθμοί μπορεί να ευημερούν, αλλά οι άνθρωποι ζουν στην πραγματικότητα – όχι στα δελτία Τύπου.
Το ζητούμενο είναι να ξαναδούμε την οικονομία όπως είναι στην καθημερινή της εκδοχή: στο σούπερ μάρκετ, στον λογαριασμό της ΔΕΗ, στο οικογενειακό τραπέζι που αδειάζει πιο γρήγορα απ’ ό,τι γεμίζει.
Ίσως εκεί να βρίσκεται και η αρχή της λύσης.
Χρυσόστομος Καρέλλης
Πρόεδρος Επιμελητηρίου Φθιώτιδας
