Το Ιράν έχει απειλήσει να απαντήσει μετά την επίθεση κατά του ηγέτη της Χαμάς στο έδαφός του, γεγονός που θα μπορούσε να παρασύρει την περιοχή σε ολοκληρωτικό πόλεμο.
Μάλιστα, πληροφορίες από μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι ο ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ διέταξε άμεσο πλήγμα στο Ισραήλ.
Σύμφωνα με πληροφορίες των New York Times, ο ηγέτης του Ιράν διέταξε την Τετάρτη το χτύπημα στο Ισραήλ, ως αντίποινα για τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, του ηγέτη της Χαμάς. Η εντολή δόθηκε, όπως μεταδίδουν οι πληροφορίες, κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν.
Ανάλυση AP για τα χτυπήματα στη Μέση Ανατολή
Η στοχοποίηση δύο ανώτερων ηγετών σε δύο πρωτεύουσες της Μέσης Ανατολής μέσα σε λίγες ώρες – με κάθε χτύπημα να αποδίδεται στο Ισραήλ – κινδυνεύει να ταρακουνήσει την περιοχή σε μια κρίσιμη στιγμή.
Τα χτυπήματα έρχονται την ώρα που διεθνείς μεσολαβητές προσπαθούν να πείσουν το Ισραήλ και τη Χαμάς να συμφωνήσουν σε κατάπαυση του πυρός που θα τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και θα απελευθερώσει τους ομήρους.
Έπειτα από 10 μήνες πολέμου, που συμπληρώνονται σε λίγες ημέρες, μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας και μια κλιμάκωση μεταξύ των ενόπλων οργανώσεων του νοτίου Λιβάνου και του Ισραήλ, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα εκρηκτική.
Έντονες διπλωματικές προσπάθειες βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη για την άμβλυνση των εντάσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ μετά από μήνες διασυνοριακών συγκρούσεων.
Η δολοφονία του κορυφαίου ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη και το χτύπημα κατά του ανώτερου διοικητή της Χεζμπολάχ Φουάντ Σουκούρ στη Βηρυτό θα μπορούσαν να ανατρέψουν αυτές τις προσπάθειες για την εκτόνωση στη Μέση Ανατολή.
Την ίδια ώρα, ο Νετανιάχου δήλωσε σε διάγγελμά του πως το Ισραήλ είναι προετοιμασμένο για κάθε πιθανό σενάριο και ότι όποιος σταθεί εναντίον του θα πληρώσει ακριβά. Ο Λευκός Οίκος, πάντως, δηλώνει πως τα πλήγματα σε Τεχεράνη και Βηρυτό δεν βοηθούν στη μείωση της έντασης στη Μέση Ανατολή.
Ακολουθεί μια ματιά στις πιθανές επιπτώσεις από τα χτυπήματα, όπως τις αναλύει το AP.
Οι διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα θα μπορούσαν να καταρρεύσουν
Η δολοφονία του Χανίγια θα μπορούσε να ωθήσει τη Χαμάς να αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός που διεξάγονται με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ, αν και δεν έχει ακόμη σχολιάσει το θέμα.
Δεδομένου όμως του ρόλου του Χανίγια, ανώτερος Αιγύπτιος αξιωματούχος με άμεση γνώση των διαπραγματεύσεων δήλωσε ότι η δολοφονία είναι πολύ πιθανό να έχει αντίκτυπο, χαρακτηρίζοντάς την «απερίσκεπτη πράξη».
«Ο Χανίγια ήταν ο κύριος σύνδεσμος με τους ηγέτες (της Χαμάς) μέσα στη Γάζα και με άλλες παλαιστινιακές παρατάξεις», δήλωσε ο αξιωματούχος, ο οποίος συναντήθηκε με τον ηγέτη της Χαμάς πολλές φορές στις συνομιλίες. «Ήταν αυτός που συναντούσαμε πρόσωπο με πρόσωπο και μιλούσαμε για την κατάπαυση του πυρός».
Ο αξιωματούχος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν είχε την άδεια να συζητήσει τις συνομιλίες με τα μέσα ενημέρωσης.
Ο πρωθυπουργός του Κατάρ Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραμάν μπιν Τζασίμ Αλ Θανί καταδίκασε τις επιθέσεις.
«Πώς μπορεί να πετύχει η διαμεσολάβηση όταν το ένα μέρος δολοφονεί τον διαπραγματευτή της άλλης πλευράς;» έγραψε στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι δεν θέλει να κάνει εικασίες για το αποτέλεσμα, αλλά τα γεγονότα ανανέωσαν την «επιτακτική ανάγκη να επιτευχθεί η κατάπαυση του πυρός», για την οποία, όπως είπε, εργάζονται καθημερινά.
Η Χεζμπολάχ έχει δηλώσει ότι θα σταματήσει τα πυρά της κατά του Ισραήλ αν επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει υποστηρίξει ότι η στρατιωτική πίεση θα ωθήσει τη Χαμάς να αποδεχτεί μια συμφωνία, αλλά οι προηγούμενες δολοφονίες ανώτερων στελεχών δεν φάνηκε να αυξάνουν τις πιθανότητες.
Οι άνθρωποι στη Γάζα εξέφρασαν θλίψη και σοκ για τη δολοφονία του Χανίγια και ανησυχούν ότι η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός απομακρύνεται.
«Με τη δολοφονία του Χανίγια, καταστρέφουν τα πάντα», δήλωσε ο Νουρ Αμπού Σαλάμ, ένας εκτοπισμένος Παλαιστίνιος. «Δεν θέλουν την ειρήνη. Δεν θέλουν συμφωνία».
Οι όλο και πιο απελπισμένες οικογένειες των ομήρων που κρατούνται στη Γάζα προέτρεπαν να απελευθερωθούν οι αγαπημένοι τους.
«Δεν με ενδιαφέρει αυτή ή η άλλη δολοφονία, με ενδιαφέρει η επιστροφή του γιου μου και των υπόλοιπων ομήρων, σώων και αβλαβών, στο σπίτι τους», δήλωσε ο Dani Miran, του οποίου ο γιος Omri, 46 ετών, απήχθη από το Kibbutz Nahal Oz στις 7 Οκτωβρίου.
Ένας ευρύτερος πόλεμος σε περισσότερα μέτωπα κινδυνεύει να ξεσπάσει
Τα χτυπήματα προκάλεσαν επίσης συναγερμό σε ορισμένους διπλωμάτες που εργάζονται για την αποκλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή.
«Τα γεγονότα στην Τεχεράνη και τη Βηρυτό ωθούν ολόκληρη τη Μέση Ανατολή σε έναν καταστροφικό περιφερειακό πόλεμο», δήλωσε ένας δυτικός διπλωμάτης.
Ο διπλωμάτης – η κυβέρνηση του οποίου έχει εμπλακεί σε συντονισμένη διπλωματία για να αποτρέψει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, αλλά δεν εμπλέκεται άμεσα σε διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός ή ομηρία – χαρακτήρισε τη δολοφονία του Χανίγια «σοβαρή εξέλιξη» που «σχεδόν σκότωσε» μια πιθανή κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, δεδομένης της χρονικής στιγμής και της τοποθεσίας της.
Είπε ότι η δολοφονία του Χανίγια μέσα στην Τεχεράνη, ενώ συμμετείχε στην ορκωμοσία ενός Ιρανού προέδρου, «θα αναγκάσει την Τεχεράνη να απαντήσει».
Η δολοφονία στην Τεχεράνη δεν είναι η πρώτη φορά που το Ισραήλ κατηγορείται για μια στοχευμένη επίθεση σε ιρανικό έδαφος, αλλά είναι μια από τις πιο θρασύτατες, δήλωσε ο Menachem Merhavy, ειδικός για το Ιράν από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ.
Το Ισραήλ δεν ανέλαβε την ευθύνη για το χτύπημα, αν και ορκίστηκε να σκοτώσει όλους τους ηγέτες της Χαμάς για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Ο Merhavy πιστεύει ότι είναι απίθανο το Ιράν να απαντήσει άμεσα στο Ισραήλ, όπως με τον καταιγισμό 300 ρουκετών τον Απρίλιο μετά από μια ύποπτη ισραηλινή επίθεση στη Συρία που σκότωσε δύο Ιρανούς στρατηγούς σε ένα ιρανικό προξενικό κτίριο.
Πιστεύει ότι το Ιράν είναι πιο πιθανό να στείλει την απάντησή του μέσω της Χεζμπολάχ.
Η τοποθεσία της δολοφονίας του Χανίγια ήταν εξίσου σημαντική με το ίδιο το χτύπημα, είπε.
«Το μήνυμα ήταν προς το Ιράν και τους συμμάχους του, αν νομίζατε ότι στην Τεχεράνη είστε προστατευμένοι, μπορούμε να σας φτάσουμε και εκεί», δήλωσε ο Merhavy. «Επανεξετάστε τις σχέσεις σας με την Τεχεράνη, γιατί δεν μπορεί να σας προστατεύσει στο έδαφός της».
Οι στοχοποιημένοι ηγέτες μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν
Παρόλο που το όνομα του Χανίγια έχει μεγαλύτερη διεθνή αναγνώριση, το χτύπημα στον διοικητή της Χεζμπολάχ Φουάντ Σουκούρ, αν είναι επιτυχές, είναι «πολύ πιο σημαντικό από λειτουργική άποψη», δήλωσε ο Μάικλ Μιλστέιν, ισραηλινός αναλυτής παλαιστινιακών υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και πρώην αξιωματικός των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών.
Είπε ότι ο Σουκούρ συμμετείχε στην καθημερινή διαχείριση των χτυπημάτων της Χεζμπολάχ στο Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης, σύμφωνα με το Ισραήλ, της επίθεσης με ρουκέτες στο Majdal Shams που σκότωσε 12 νέους το Σάββατο. Το Ισραήλ δήλωσε ότι το χτύπημά του στη Βηρυτό την Τρίτη τον σκότωσε. Αργότερα, το Reuters, επικαλούμενο πηγές ασφαλείας, μετέδωσε ότι βρέθηκε το πτώμα του στον Λίβανο, ενώ και η Χεζμπολάχ επιβεβαίωσε ότι ο διοικητής σκοτώθηκε σε ισραηλινό χτύπημα.
«Αν η Χεζμπολάχ σκέφτεται πώς να δράσει ή να απαντήσει, ένα από τα κύρια ερωτηματικά είναι πώς θα διαχειριστεί έναν πόλεμο χωρίς τον Σουκούρ», δήλωσε ο Milshtein.
Άλλοι είπαν ότι ο Σουκούρ θα αντικατασταθεί εύκολα.
«Η Χεζμπολάχ έχει παχιά στρώματα διοικητών και ηγετών και η δολοφονία 1 ή 10 ή 500 δεν θα αλλάξει την εξίσωση», δήλωσε ο Fawaz Gerges, του London School of Economics.
Ο Gerges είπε ότι ο Χανίγια είναι ένας πολύ πιο συμβολικός ηγέτης και απέχει πολύ από τις καθημερινές επιχειρήσεις στη Γάζα.
«Παρόλο που η δολοφονία του Χανίγια είναι ένα οδυνηρό πλήγμα για τη Χαμάς, δεν θα κάνει καμία διαφορά στη στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς», είπε.
Σημείωσε ότι το Ισραήλ έχει μια μακρά ιστορία δολοφονιών ηγετών παλαιστινιακών ομάδων, αλλά αυτά τα χτυπήματα έχουν μικρό αντίκτυπο, καθώς οι ηγέτες αντικαθίστανται γρήγορα.
Ποιος μπορεί να είναι ο διάδοχος του Χανίγια
Ο αναπληρωτής του Χανίγια, ο Σάλεχ αλ-Αρούρι, σκοτώθηκε στις 2 Ιανουαρίου σε πλήγμα που αποδόθηκε στο Ισραήλ, στα νότια προάστια της Βηρυτού.
Δύο διάδοχοι είναι σήμερα προφανείς, όπως γράφει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ, υψηλόβαθμος αξιωματούχος του πολιτικού γραφείου που θεωρείται ότι πρόσκειται στις θέσεις του Χανίγια.
Πιο μετριοπαθής σε σχέση με την ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, ο Μαρζούκ τάσσεται υπέρ της αποδοχής των συνόρων του 1967 για ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος. Μια αμφιλεγόμενη θέση στις τάξεις του κινήματος.
Τη δεκαετία του 1990, διέμενε στις ΗΠΑ όπου συνελήφθη, με την κατηγορία ότι συνδεόταν με τη χρηματοδότηση της ένοπλης πτέρυγας της Χαμάς. Στη συνέχεια έζησε στην Ιορδανία, στην Αίγυπτο και στο Κατάρ. Ο Αμπού Μαρζούκ εκπροσώπησε τη Χαμάς σε αρκετές έμμεσες διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ.
Άλλος εν δυνάμει διάδοχος, ο Χαλίλ αλ-Χάγια, είναι ο δεύτερος στην ιεραρχία του πολιτικού γραφείου της Χαμάς στη Γάζα, και γνωρίζει καλά τον αρχηγό της ένοπλης πτέρυγάς της, τον Γιαχία Σινουάρ.
Το 2006, ηγείτο της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χαμάς, του κινήματος που μόλις είχε νικήσει στις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες εξελίχθηκαν σε ένοπλες συγκρούσεις με το κίνημα Φάταχ του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.
Ένθερμος υποστηρικτής του ένοπλου αγώνα, ο Χαλίλ αλ-Χάγια έχασε αρκετά μέλη της οικογένειάς του κατά τη διάρκεια ισραηλινών πληγμάτων στη Γάζα το 2007.
Ορισμένοι παρατηρητές προωθούν και το όνομα του Χάλεντ Μεσάαλ, του προκατόχου του Χανίγια.
“Η Χαμάς θα ξεπεράσει την κρίση αυτή”, δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ένα στέλεχος του κινήματος που ζητεί να μην κατονομαστεί. Το Ισραήλ “δολοφόνησε μεγάλους ηγέτες όπως ο ιδρυτής του κινήματος, σεΐχης Αχμεντ Γιασίν, και αυτό το μόνο που κάνει είναι να αυξάνει την ισχύ της Χαμάς”, προσθέτει.
Όταν θα συγκεντρωθούν, τα στελέχη του θα έχουν “πάμπολλες προσωπικότητες που είναι σε θέση να ηγηθούν”, δηλώνει ο Γιούστ Χίλτερμαν, διευθυντής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων (ICG) στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Ωστόσο για τον Χιού Λόβατ, ερευνητή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (ECFR), αυτό το “εξαιρετικά τραυματικό γεγονός για το κίνημα θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους οπαδούς της σκληρής γραμμής”.
“Ο Χανίγια προώθησε μια μετριοπαθή δυναμική στους κόλπους της Χαμάς, ακόμη κι αν αυτό είναι σχετικό”, εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Παρά το γεγονός ότι Ισραηλινοί χαίρονται για τον θάνατο του Χανίγια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλοί φοβούνται μια στρατιωτική κλιμάκωση.
Οι έμμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς για εκεχειρία στη Γάζα και την επιστροφή στο Ισραήλ των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς μετά την επίθεσή της στις 7 Οκτωβρίου, κινδυνεύουν, εκτιμά ο Λόβατ. Καθώς “η πολιτική διοίκηση που έχει τη έδρα της στη Ντόχα, της οποίας ηγείτο ο Χανίγια, μπορεί να ασκήσει πίεση στον Σινουάρ και στη διοίκηση της Χαμάς για να δεχθούν μια κατάπαυση του πυρός”, δηλώνει.
Για τον Μκχαϊμάρ Αμπουσάντα, Παλαιστίνιο πολιτικό επιστήμονα, τα αντίποινα θα μπορούσαν να προέλθουν “από τη Δυτική Όχθη ή ομάδες της Χαμάς στον νότιο Λίβανο”.
Και να αναφερθεί η πιθανότητα μιας “επίθεσης αυτοκτονίας ή ενός πυροβολισμού εναντίον Ισραηλινών στρατιωτών ή εποίκων”.
Το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ θα συνεδριάσει απόψε στην Ιερουσαλήμ, σύμφωνα με ισραηλινά μέσα ενημέρωσης.
Η δολοφονία Χανίγια οδηγεί τον πόλεμο «σε άλλο επίπεδο»
“Η δολοφονία αυτή οδηγεί τον πόλεμο σε άλλο επίπεδο και θα έχει πολύ μεγάλες συνέπειες σε όλη την περιοχή”, απείλησε η ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς.
“Ακόμα κι αν οι εμπλεκόμενοι παράγοντες δεν προτίθενται να ξεκινήσουν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, κάθε κλιμάκωση αυξάνει τον κίνδυνο να βγει η κατάσταση εκτός ελέγχου”, εξηγεί η Λίνα Χατίμπ, του κέντρου ανάλυσης Chatham House.
Παρά το γεγονός ότι το Ιράν δεν έχει ανακοινώσει πώς σκοπεύει να απαντήσει σε αυτόν τον θάνατο που έγινε στο έδαφός του, οι περισσότεροι αναλυτές υπενθυμίζουν ότι, όπως το ισλαμιστικό κίνημα Χεζμπολάχ που στοχοποιήθηκε επίσης από το Ισραήλ το τελευταίο 24ωρο, δεν έχει συμφέρον να ξεκινήσει έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας με το Ισραήλ.
“Το Ιράν θα αντιδράσει και θα κινητοποιήσει τους συμμάχους του μόνο εάν απειληθούν τα ζωτικά του συμφέροντα, κάτι που δεν συμβαίνει επί του παρόντος”, αναφέρει ο Χίλτερμαν.
